چرا زنان بیش‌تر در دام میگرن می‌افتند؟

به گزارش مجله خبری نگار/فرارو،میگرن می‌تواند چنان ناتوان کننده باشد که یونانیان باستان بر این باور بودند که توسط خشم ارواح شیطانی به وجود آمده است و حتی سعی می‌کردند آن را از طریق سوراخ کردن جمجمه درمان کنند. خوشبختانه در ۲۵۰۰ سال گذشته کمی جلوتر رفته ایم، اما میگرن یکی از ناتوان کننده‌ترین بیماری‌های عصبی رایج باقی مانده است. طبق گفته سرویس سلامت ملی بریتانیا حدود ده میلیون نفر در بریتانیا با حملات منظم میگرن زندگی می‌کنند در حالی که تاثیر سالانه غیبت ناشی از میگرن از محل کار بر اقتصاد حدود ۴.۴ میلیارد پوند است. علیرغم آن که میگرن اغلب با یک سردرد تنشی معمولی ترکیب می‌شود این دو بسیار متفاوت از یکدیگر هستند. علاوه بر سر درد مبتلایان به میگرن می‌توانند حالت تهوع، استفراغ و خستگی شدید را نیز تجربه کنند.

پروفسور "آن مک گرگور" متخصص سردرد و سلامت زنان در دانشگاه کوئین مری لندن می‌گوید: "سردرد‌های تنشی فقط به ما می‌گویند که چیزی از حالت عادی خارج شده است و بسیار متفاوت از میگرن هستند. پس از حمله میگرنی این فرایند معمولا چندین ساعت تا چند روز به طول می‌انجامد تا آن که واقعا کامل شده و سپس فرد به حالت عادی بازگردد".

انواع مختلف میگرن
میگرن معمولا به دو دسته تقسیم می‌شود با یا بدون هاله که اصطلاحی است که برای اختلالات بینایی یا حسی که می‌تواند پیش از سایر علائم میگرن آغاز شود. هاله هم چنین می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

سرگیجه
بی حسی
سوزن سوزن شدن در قسمت‌هایی از بدن
ضعف عضلانی
فرآیند عصبی پشت هاله ناشی از یک موج آهسته از فعالیت مغزی تغییر یافته به نام افسردگی گسترش قشر مغز است. این فعالیت مغزی منجر به تغییرات موقتی در مواد شیمیایی، اعصاب و جریان خون در مغز می‌شود که بر نحوه عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد. با این وجود، انواع نادر دیگری از میگرن مانند میگرن همی پلژیک نیز وجود دارند که تنها در ۰.۰۱ درصد از جمعیت رخ می‌دهد. این امر به دلیل یک جهش ژنی ایجاد می‌شود و هم چنین قادر است منجر به ضعف یک طرفه در بدن در طول حمله میگرن شود که گاهی اوقات می‌تواند به این معنی باشد که با سکته مغزی اشتباه گرفته می‌شود. حدود ۱۰ درصد از همه مبتلایان به میگرن نوع میگرن دهلیزی را تجربه می‌کنند که می‌تواند علائم سرگیجه و مشکلات تعادلی را در کنار سر درد برای فرد به همراه داشته باشد.

مراحل میگرن
سه تا چهار مرحله مجزا از حمله میگرنی وجود دارد.

نخست مرحله مقدماتی
جایی که افراد؛ افزایش ناگهانی تشنگی، تغییرات خلقی، افزایش خستگی و خمیازه کشیدن را تجربه می‌کنند. این علائم می‌تواند تا ۲۴ ساعت پیش از آغاز سایر علائم خود را نشان دهد و نشانه اولیه تغییرات عصبی است.

هاله
هر یک نفر مبتلا به میگرن این مورد را تحربه می‌کند. این مرحله می‌تواند چند دقیقه تا یک ساعت پیش از شروع درد و سایر علائم به طول انجامد. هاله اغلب به صورت تغییرات بصری مانند لکه‌های رنگی، فلاش‌ها یا خطوط زیگزاگ در بینایی ظاهر می‌شود.

درد ضربان دار
هنگامی که سردرد شروع می‌شود، افراد معمولاً درد ضربان دار را در یک طرف سر تجربه می‌کنند، تجربه‌ای متفاوت از سردرد‌های تنشی که معمولاً به صورت نواری از درد در سرتاسر جلوی دست یا به صورت فشار در دو طرف سر ظاهر می‌شود. در حملات شدید میگرن، درد می‌تواند تا سه روز ادامه داشته باشد.

خماری میگرنی
مرحله آخر گاهی اوقات به این نام خوانده می‌شود، زیرا پس از رفع مرحله اصلی سردرد افراد اغلب احساس خستگی زیادی می‌کنند که می‌تواند ساعت‌ها یا روز‌ها ادامه یابد.

علل میگرن
پس علت اصلی بروز میگرن چیست؟ به گفته "الیزابت لودر" استاد عصب شناسی در دانشکده پزشکی هاروارد و یکی از متخصصان برجسته جهان در تحقیقات میگرن شواهد به طور فزاینده‌ای نشان می‌دهند که میگرن یک اختلال مغزی است که با جهش‌های ژنی ارثی مختلف مرتبط است. نتیجه مطالعه‌ای انجام شده در سال ۲۰۲۳ میلادی نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۱۸۰ نوع ژن مختلف وجود دارد که با شبکه‌های مختلف بدن درگیر در ایجاد میگرن هستند. پروفسور گلودر" می‌گوید: "ما اکنون درباره ژن‌هایی که در افزایش حساسیت به میگرن نقش دارند اطلاعات بیشتری داریم. این ژن‌ها به طرق مختلف بر فرایند‌های دخیل در میگرن تاثیر می‌گذارند. شناسایی ژن‌های مرتبط با میگرن در نهایت باید به ما در شناسایی اهدافی برای توسعه درمان‌های جدید کمک کنند".

با این وجود، هنوز یک پرسش مهم بی پاسخ باقی می‌ماند این که چرا بدن انسان می‌تواند گونه‌های ژنی ایجاد کند که باعث بروز چنین ناراحتی‌ای می‌شوند؟ پروفسور "مک گرگور" معتقد است این بدان خاطر می‌باشد که میگرن اساسا یک واکنش محافظتی است که اشتباه صورت گرفته چرا که بدن نسبت به یک تهدید درک شده بیش از حد واکنش نشان می‌دهد و به دنبال محافظت از مغز است. او می‌گوید: "بدن واقعا در تلاش است تا شما را وادار کند که به اتاقی تاریک بروید و از نور، صدا و بو دور شوید".

محرک‌های اصلی میگرن کدام موارد هستند؟
اختلال در برنامه روزانه
تغییر خواب یا از دست دادن وعده‌های غذایی
کم آبی بدن
تغییرات هورمونی
افراد معمولا مواد غذایی یا نوشیدنی‌های خاصی مانند شکلات یا کافئین را با میگرن مرتبط می‌دانند در حالی که آن ولع برای خوردن ماده غذایی یک علامت هشدار دهنده است. برای مثال، قبل از مرحله حمله اصلی ممکن است فرد هوس شکلات را تجربه کند. او سپس حمله میگرن را تجربه می‌کند در حالی که در واقع این ولع یک علامت هشداردهنده از حمله‌ای بوده که پیش‌تر در حال انجام است. در عوض، محرک‌های میگرن در واقع با اختلال در برنامه‌های روزمره مانند تغییر الگوی خواب و از دست دادن وعده‌های غذایی، تغییرات هورمونی یا کم آبی مرتبط هستند. پروفسور مک گرگور توصیه می‌کند که افراد مبتلا به میگرن باید در بیش‌تر موارد حد اعتدال را رعایت کنید.

چرا میگرن در زنان شیوع بیش تری دارد؟
زنان در سنین باروری سه برابر بیش از مردان مستعد ابتلا به میگرن هستند. در واقع، آمار‌ها حاکی از آن است که بین ۱۸ تا ۲۵ درصد از زنان از حملات میگرن رنج می‌برند که آن را به یکی از شایع‌ترین شرایط ناتوان کننده تبدیل می‌کند که جمعیت زنان با آن مواجه می‌شوند.

پروفسور مک گرگور می‌گوید: "بسیاری از زنان متوجه ارتباط بین دوره‌های قاعدگی و میگرن می‌شوند. آنان اغلب متوجه می‌شوند که در دوران بارداری میگرن شان بهبود می‌یابد. از آنجایی که میگرن به شدت با چرخه‌های هورمونی درهم آمیخته زنانی که دوره‌های قاعدگی شدیدی را تجربه می‌کنند آسیب پذیرتر هستند".

پروفسور مک گرگور می‌گوید زنانی که قرص‌های ضد بارداری هفت روزه را مصرف می‌کنند یا در دوران پیش از یائسگی قرار می‌گیرند در برابر چیزی به نام میگرن ترک استروژن آسیب‌پذیرتر هستند. او می‌گوید: "خانم‌ها می‌توانند در دوران پیش از یائسگی میگرن شدیدتری را تجربه کنند و اگر درمان جایگزینی هورمون (HRT) را خیلی زود آغاز کنند وضعیت می‌تواند بدتر شود. با این وجود، برخلاف اکثر بیماری‌ها میگرن در واقع با افزایش سن بهبود می‌یابد. تحقیقات نشان داده که حملات میگرن در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی بیش‌ترین شیوع را دارند و با افزایش سن شدت حملات کاهش می‌یابد و پاسخ فرد به درمان بهبود خواهد یافت. پروفسور مک گرگور می‌گوید:"هرچه ارتباط بین چرخه‌های هورمونی زنان و میگرن بیش‌تر باشد احتمال بهبودی پس از یائسگی بیش‌تر می‌شود".

درمان میگرن
در خط اول درمان حملات میگرن مدت هاست که دسته‌ای از دارو‌ها به نام تریپتان‌ها شناخته می‌شوند که با تغییر نحوه گردش خون در مغز و نحوه پردازش سیگنال‌های درد عمل می‌کنند. محققان دریافته اند که دوز‌های استاندارد تریپتان در تسکین برخی از علائم حملات میگرن در بین ۴۲ تا ۷۶ درصد از افراد ظرف مدت دو ساعت موثر است. پروفسور لودر می‌گوید: "تریپتان‌ها آزمایش زمان را پس داده اند و احتمالا درمان‌های مهمی باقی خواهند ماند. با این وجود، برخی از افراد عوارض جانبی تریپتان‌ها را تجربه می‌کنند و هر فرد مبتلا به میگرن به دارو‌ها پاسخ نمی‌دهد. به همین دلیل، در هشت سال گذشته دسته جدیدی از دارو‌ها به نام مهارکننده‌های مولکولی کوچک CGRP یا ژپانت‌ها ظهور کرده‌اند که با مسدود کردن CGRP پروتئینی که توسط سلول‌های عصبی مغز تولید می‌شود و در گشاد کردن رگ‌های خونی و انتقال سیگنال‌های درد نقش دارد کار می‌کند و به صورت قرص موجود است و شامل داروهایی، چون آبروژپانت، ریمژپانت و آتوژپانت می‌شود.

پروفسور "مک گرگور" می‌گوید: "آن دارو‌ها می‌توانند برای افرادی که نمی‌توانند تریپتان مصرف کنند نیز مفید باشند، اما بسیار گران هستند. بنابراین، دسترسی به آن دارو‌ها آسان نیست چرا که برخی از ان‌ها حدود ۱۵ پوند بازای هر ورق قرص قیمت دارند. با این وجود، پروفسور "لودر" پیش بینی می‌کند که در سال‌های آینده تنوع بیش تری از درمان‌های میگرن از جمله برخی از اولین دستگاه‌های پزشکی برای درمان این بیماری وجود خواهد داشت.

او می‌گوید: "یک نمونه دستگاه تعدیل کننده عصبی به نام نِریویو می‌باشد که از سوی سازمان غذا و داروی ایالات متحده مورد تایید قرار گرفته و اعصاب بالای بازو را تحریک می‌کند که به نوبه خود تصور می‌شود سازوکار‌های سرکوب کننده درد را فعال می‌کند که درد میگرنی را کاهش می‌دهد یا از بروز آن جلوگیری می‌نماید".

پروفسور "مک گرگور" می‌گوید که از طریق اقدامات سبک زندگی می‌توان کار‌های زیادی برای مقابله با میگرن انجام داد:

هیدراته ماندن کافی
ورزش و خواب کافی
به سادگی از سلامت عمومی خود مراقبت کردن
او می‌گوید: "میگرن هم چنین فشارسنج سلامت جسمی و روانی شماست و اگر بیماری زمینه‌ای دیگری دارید این می‌تواند دلیل تشدید میگرن باشد".

درمان‌های جدید پیشگیری از میگرن
در سالیان اخیر اولین درمان‌های پیشگیری از میگرن پدیدار شده اند که به طور خاص برای افراد مبتلا به میگرن مزمن که حداقل ۱۵ روز در ماه از سردرد رنج می‌برند کاربرد دارند. مهارکننده‌های CGRP به عنوان تزریق‌های پیشگیرانه از طریق وریدی در دسترس هستند که به صورت خودسرانه یا در کلینیک تجویز می‌شوند. آن مهارکننده‌ها باید به صورت ماهانه یا سه ماهه بسته به دارو مصرف شوند و اگرچه ارزان نیستند، اما قیمت شان بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ پوند در ماه است و می‌توانند تسکین بسیار مورد نیاز را برای افرادی که به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند ارائه دهند.

او می‌گوید: "این دارو‌ها برای افرادی هستند که میگرن بر توانایی شان برای عملکرد و ادامه زندگی تاثیر می‌گذارد و کاملا موثر هستند". در سال‌های آینده احتمالا درمان‌های پیشگیری از میگرن بیش تری ظاهر می‌شوند. اکنون آزمایش‌های بالینی برای آزمایش درمان تزریقی دیگری که تلاش می‌کند پروتئین عامل میگرن دیگری به نام PACAP را در مغز مسدود کند در حال انجام است.

پروفسور "مک گرگور" می‌گوید: "دانشمندان اکنون شروع به بررسی مسیر‌های مربوط به محل شروع میگرن در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس کرده اند. هدف آن است که ببینیم آیا آن‌ها می‌توانند قبل از تجربه سردرد مداخله کنند و از آغاز کل فرآیند میگرن جلوگیری کنند یا خیر".